Отбасындағы өзара үйлесім
Шаңырақ көтеретін кезде жұбайлар бақытты отбасы құрамыз деген үмітте болады. Бір-біріне қуаныш пен қайғыны тең көтереміз деп уәде береді. Қасымда ет жақын адамым ғана емес, менің өмірлік тірегім, көмекшім бар деген сенімде болады.
Отбасылық өмірдің шынайы қиындығын бастан өткерген соң бұл өмір оның күткеніндей еместігін түсінеді. Қолдау мен көмектің, түсіністіктің орнына ылғи сынап-мінеу, талап пен түйкілді қиындықтарға тап болады. Үйлесімді өмір сүру үміті су сепкендей басылады.
Жұбайлар ақталмаған үмітінің айыбын кімнен көрерін білмей дал болады. Әдетте тойға дейін сүйікті болған жан жары бәріне кінәлі боп шыға келеді. Отбасында үйлесімді қарым-қатынасты сол орната алмады делінеді. Өз бойынан кемшілікті адамдар өте сирек іздейді.
Шаңырақ көтергенде адамдар ең бастысы үй болып алайық, қалғаны өздігінен реттеле салады деп ойлайды. Отбасы өзі дамып, екі жасқа бақыт пен қуаныш сыйлай салатындай көреді. Психологиядан мақұрым адам көзі ашылмаған марғау іспетті «отбасылық өмір» деген ребусты өз бетінше шешуге кіріседі. Біреу бұл есепті тез шешеді. Үйлесімді қарым-қатынасты орнатады. Ал біреулерге бұл орындалмас арман боп қалады. Ақырында махаббат жек көру мен ыза-кекке айналып кетеді. Отбасының ынтымағына сызат түседі. Оны сақтап қалу мүмкін болмай қалады. Сыңарынан кінәліні іздеп тапқан соң жұбайлар бір-бірін тәрбиелеуге көшеді. Серігін өзіне ыңғайлы етуге тырысады.
Алайда отбасылық өмірде біріне жақсы болса, екіншісіне жаман болып өмір сүру жоқ. Бір-біріне әсер еткен адамдар қарсылық тудыра бастайды. Өзара кереғарлықтар, кемшілік санамалау, кім жақсыны анықтауға күш жұмсалады. Соның салдарынан өкпе-реніш, жек көру туындайды. Бұның бәрі отбасының іргесін шайқалтады. Мұндай отбасылық атмосфера түрлі дертке мекен болады. Адам мұндай жерде сабырлы бола алмайды, жан тыныштығын сақтай алмай қиналады.
Алайда отбасылық өмірде біріне жақсы болса, екіншісіне жаман болып өмір сүру жоқ. Бір-біріне әсер еткен адамдар қарсылық тудыра бастайды. Өзара кереғарлықтар, кемшілік санамалау, кім жақсыны анықтауға күш жұмсалады. Соның салдарынан өкпе-реніш, жек көру туындайды. Бұның бәрі отбасының іргесін шайқалтады. Мұндай отбасылық атмосфера түрлі дертке мекен болады. Адам мұндай жерде сабырлы бола алмайды, жан тыныштығын сақтай алмай қиналады.
Іргесі мықты, үйлесімді отбасы құру ұзақ уақытқа созылатын құбылыс. Ол үшін жұбайлардың екеуінде де отбасыны сақтап қалсам деген ниет болуы тиіс. Бұл түбі жоқ үдеріс. Жұбаймен араласқан сайын, оны білген сайын оның болмысының жаңа қырларын аша бересіз. Қарым-қатынастың жаңа деңгейіне шығып отырасыз. Сәл босаңсып кетсеңіз, қарым-қатынастағы қиындық қайтып басталып кетеді.
Бақытты отбасы қос жұбайдың талабының нәтижесі. Бақыттың отбасының іргетасын махаббат қалайды. Махаббат алдымен өз жүрегіңе қормал болудан басталады.
Көп адамдар махаббатпен үйленеді. Бірақ көбі соны сақтап қала алмайды. Бір нәрсенің іргесін қалау үшін тек құрылыс заттары ғана емес, жалпы құрылыс жайында білімді де меңгеру маңызды. Егер жарыңды керек қылсаң, ол да солай қажетсінсе, сонда ғана қос жүректің сүйіспеншілігі туралы айтуға болар.
Бақытты отбасы құру үшін жұбайлық өмірдің стереотиптерін өзгертуге тура келеді. Адамның өмірі мен тағдыры әлемді тануы мен әрекетіне тәуелді. Өзге адамдармен қарым-қатынасқа әр адамның өзінің мінезі мен тұлғалық ерекшелігі әсер етеді. Адамның қоршаған ортаға қалай қарайтыны маңызды. Сонда «өзіңді қалай сыйласын десең, өзгені де солай сыйла» деген тәмсілді меңгеру қажеттілігін түсінесіз. Яғни, жұбайыңыз сізді – сіз оны сыйлағандай сыйлап, құрметтейтін болады.
Әйел заты мен ер-азаматтарға бір-бірінің психологиясын түсіну өте қиын. Бір-бірімен ақыл, білім, күш салыстырудың еш қажеті жоқ. Әр адамның қасиеті ерекше. Жылқы мен түлкіні салыстырғандай. Олар бәрібір екі бөлек жаратылыс. Әрбірінің өзіндік қабілеті бар. Бір-бірін өзгертуге күш салған сайын отбасылық өмірдің сәні кетеді. Одан да серігінің ерекшелігін ортақ мақсатқа жету жолында оңтайлы қолданған абзал. Сонда үйлесімге қол жетеді.
Отбасылық кикілжіңдердің себебі – көбіне, екі адамның арасында түсіністіктің жоқтығынан болады. Бір-бірінің әуестігін түсінбеу. Кемшілігін бетіне басу. Түсіністік жоғалған сайын сынап-мінеу көбейе түседі. Тіпті сынның бәрі шындық болса да, одан адамның өмірі жеңілдемейтінін түсінгісі келмейді. Өмірлік серікті сынағаннан пайда жоқ. Жылы сөз, жылы қабақ таныта отырып оның ілтипатына бөленесіз. Жұбайыңызға талап қоймас бұрын өзіңіз қаншалықты керемет екеніңізді ойлап көріңіз. Егер керемет болмасаңыз, онда неге сыңарыңыздан керемет болуды талап етесіз?
Алдан шығып отыратын түйткілдің бәріне ақылмен кірісіңіз, ойланып әрекет жасаңыз. Сіздің шешім екі тарапқа да қуаныш сыйлайтындай болсын. Оны өзгертем деп әуреленбеңіз. Отбасылы болған соң қай жерде өзіңдікіне басымдық түсіріп, қай жерде кейін шегіну керегін ажырата білген абзал. Егер жаныңыз бір нәрсені қаласа, адам сенетіндей уәж келтіріңіз. Ер адамдар логикаға сүйенген уәжге тоқтайды. Әйелді көндіру үшін сезімі мен санасына иек артасыз.
Ер-азаматыңызға сенім беріңіз, оның қабілетін жоққа шығармаңыз. Сонда ол төмендемей, көтерілуді ойлай бастайды. Серігіңіздің мақтауға лайық қасиеттерін үнемі мақтап отырыңыз. Қандай бастама бастаса да оған сенетініңізді білдіріңіз. Егер оны таңдасаңыз, онда одан артық ешкім жоқ дегенге иланған соң таңдадыңыз емес пе?! Жұбайыңызға сенем деп қана шектелмей, сүйетініңізді, оны мақтан тұтатыныңызды айтып отыруды ұмытпаңыз.
Тіпті ең тамаша адамды да жолы болмайтын адамға айналдыруға болады. Егер оны үнемі сынап, мінеп, ұрса берсеңіз, болмайтын нәрсені талап етсеңіз, адам күйзеліске ұшырап, құлдырап кетеді. Керісінше, жолы болмай қалған адамды мақтау арқылы рухани өсіріп, өзіне сенім беріп, жетістікке жетелеуге де әбден болады.
Кез келген есі дұрыс адам оны мақтағанын, оған тәнті болғанын қалайды. Мені бағаласа екен деп дәметеді. Әр адамға қолдау мен қолпаштау қажет. Әсіресе, отбасының қолдауы өте керек. Сондықтан жан жарыңызды бүкіл мақтаулы қасиетімен, кемшілігімен қосып қабылдаңыз. Сонда ол да сізді солай қабылдап үйренеді.
Ешқашан өзіңіздікі дұрыс деп өзеуремеңіз. Адамның бәрі бірдей. Қателесуге әркімнің де қақысы бар. Бір-біріңізді жақсы көріңіздер. Дер кезінде тыңдап үйреніңіздер. Қамқорлық танытыңыз. Құрметтеңіз. Артық-кем мінездеріңізді есепке алып отырыңыздар. Бір нәрсе алмас бұрын бірдеңе беріп үйреніңіз. Сонда отбасылық өмір ұзақ әрі үйлесімді болмақ.
Аударған - Шынар Әбділдә
